Rusiyalı müxalif lider Aleksey Navalnı bu il avqustun 20-də, Britaniyada yaşayan keçmiş rus hərbi kəşfiyyatçısı Sergey Skripal və qızı Yuliya isə 2018-ci il martın 5-də eyni maddə – “noviçok” qrupundan olan zəhərlə sui-qəsdə məruz qalıb. Onların hər 3-ü sağ qalsa da bir müddət komada olub.
Navalnının qanında bu zəhərdən aşkarlandığını hazırda müalicə olunduğu Almaniya, eyni zamanda Fransa və İsveçin müstəqil laboratoriyaları təsdiqləyib.
Bəs “noviçok” nədir? Bu zəhər insana necə təsir edir? Bu sinir qazının istifadəsinə nə qədər icazə verilir? İzah edirik!
Noviçok nədir?
“Noviçok” qrupundan olan sinir qazı ilk dəfə Sovet İttifaqında, 1970-80-ci illərdə istehsal olunmağa başlanıb. 100-dən çox çeşidi olan “Noviçok”un 5 və 7 nömrələri dünyanın ən zəhərli qazlarından biri olan VX-dən 8 dəfə, digər sinir qazlarından isə 10 qat daha təsirlidir. Bu zəhərin hazırda yalnız Rusiya rəhbərliyində olduğu ehtimal edilir.
Zəhər necə olur və istifadəsinə nə qədər icazə verilir?
Bu maddə əsasən qaz və toz halında olur. Hər iki halda onun təsirinin üzə çıxma müddəti fərqlidir. Qaz halında olanda 2 dəqiqə ərzində, toz halında olanda isə 18 saat ərzində zəhərlənmə simptomları üzə çıxmağa başlayır.
Beynəlxalq müqavilələrə görə, istehsalı və saxlanılması qadağandır. Buna baxmayaraq, bu zəhərin hazırlanmasında istifadə olunan kimyəvi maddələr qadağan olunmuş maddələr sırasında deyil.
İnsana necə təsir edir?
Sinir qazına təmas nəticəsində sinirlərdən əzələlərə ötürülən impulslar əngəllənir. Zəhərlənən şəxsin nəfəsalması yavaşlayır və onun dozasından asılı olaraq bir müddət sonra ürək dayanır.
Rusiya nə deyir?
Rusiya hökuməti həm Sergey Skripalın, həm də Aleksey Navalnının “noviçok”la zəhərləndiyini təkzib edir.
